به نقل از سایت اخبار انقلاب و دفاع مقدس : خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: تبیین بیانیه گام دوم انقلاب در روزهای نخست سال ۹۸ از دو منظر قابل توجه و اهمیت است نخست زمانی که این بیانیه مطرح می‌شود یعنی اتمام چهارمین دهه حیات با برکت انقلاب اسلامی و ورود به دهه پنجم انقلاب و برهه‌ای که در آن تمام قدرت‌های غربی و استکبار به دنبال استحاله انقلاب هستند و در وهله بعد موضوعاتی که در آن معظم‌له درباره آینده و گذشته انقلاب بیان می‌فرمایند.
بیانیه گام دوم را می‌توان به سه بخش اصلی برای بررسی اجمالی تقسیم کرد نخست نگاهی به گذشته انقلاب و اصطلاحاً راهی که رفته‌ایم، دوم شرایطی که امروز در آن هستیم و سوم شرایطی که باید در آینده به آن برسیم.
درباره بیانیه گام دوم با سه کارشناس مسائل دینی حجج‌الاسلام سید محمد حسینی و داوود کریمی نسب و همچنین ابوالفضل عامری مدرس دانشگاه و محمد باقر صفوی کارشناس مسائل دینی به گفتگو نشسته‌ایم. در این جستار سعی شده تا درباره ریشه‌های بیانیه گام دوم و خطاب مقام معظم رهبری به جوانان و مردم صحبت شود.
*ترویج سبک زندگی و دوری از سبک غربی یکی از تأکیدات بیانیه گام دوم است
صفوی: بله؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی به طور موشکافانه و دقیقی به مسائل امروز انقلاب اسلامی اشاره می‌کنند و به باید و نبایدهایی می‌پردازند معظم‌له در توصیه‌هایی برای ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای ظهور امام عصر (عج) تاکید دارند که دشمنان به دنبال تغییر سبک زندگی ما هستند و ما باید در این زمینه بسیار هوشیار باشیم.
تلاش غرب برای ترویج سبک زندگی غربی با آن تعاریفی که خودشان از آزادی و مسائل اجتماعی و فرهنگی دارند همواره نکته‌ای است که رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره آن هشدار می‌دهند و آن را مانعی برای دست یافتن به تمدن نوین اسلامی می‌دانند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی همچنین تاکید دارند که اگر غرب در ترویج سبک زندگی غربی بین جوانان ایران اسلامی موفق عمل کند، ضررها و زیان‌های بسیاری دامن گیر کشور می‌شود که جبرانش دشوار است از سوی دیگر مقابله با این تهدیدات جهادی همه جانبه و هوشمندانه را می‌طلبد.
حسینی: درباره سبک زندگی اسلامی خطاب رهبر معظم انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد در کنار جوانان و خانواده‌ها، مسئولان نیز باشد چرا که سخن از جهاد به میان می‌آورند یعنی اینکه ما باید همه‌مان با یکدیگر در راستای مقابله با هجمه فرهنگی دشمنان مقاومت کنیم این نیست که کسی بگوید رسالت من در این باره کمتر است.
صفوی: سبک زندگی غربی به یک پدیده پرخطر برای اسلام و جوامع مسلمان بدل شده که مقابله با آن نیازمند جهادی جدی است ایشان به خوبی به خطرات دوری از سبک زندگی اسلام ی می‌پردازند و به جامعه هشدار می‌دهند که امروز بیش از هر زمان دیگر باید تهدیدات را بشناسیم.
کریمی نسب: همانطور که بیان شد امروز ایران اسلامی مورد هجمه دشمنان است اما نکته مهم این است که ما ابتدا باید این سبک زندگی غربی را بشناسیم و سپس برای مقابله با آن بپردازیم اگر می‌خواهیم در تمدن اسلامی و مقابله با سبک زندگی غربی برسیم باید ابتدا تهدیدات را شناسایی کرده و سپس برای رفع آنها اقدام کنیم به نظر من کلید واژه سخنان رهبری شناساندن و شناخت این تهدیدات است.
*آیا بیانیه گام دوم دکترین «چه باید کرد» در نظام جمهوری اسلامی است؟
حسینی: بله؛ امروز روزگاری است که مردم ما در جنگ اقتصادی قرار دارند و بیانیه گام دوم با محور ما می‌توانیم به آنها نشان می‌دهد که اگر ایمان رکن اصلی ایران اسلامی باشد همه کار از یک جوان مسلمان ایرانی بر خواهد آمد.
در بخشی از بیانیه گام دوم که رهبر معظم انقلاب اسلامی به آثار و نتایج پیروزی انقلاب در ایران اشاره می‌فرمایند مشاهده می‌کنیم که برخی مباحث کاملاً رنگ و بوی امید بخش دارد یعنی مثلاً درباره تضمین و به اوج رسیدن مشارکت مردمی در مسائل سیاسی مانند انتخابات صحبت می‌شود حتی در آن به این مورد نیز تاکید می‌شود که ارتقا بینش سیاسی آحاد مردم و نگاه آنان به مسائل بین‌المللی، تحلیل سیاسی و فهم مسائل بین‌المللی و خارج کردن این سطح، از انحصار طبقه‌ی محدود و عزلت گزیده‌ای به نام روشنفکر، دارای اهمیت است.
کریمی نسب: برهه‌ای که این بیانیه در آن منتشر شد دارای اهمیت است امروز فعالیت بیگانگان در کنار ما بیش از هر زمانی است و تهاجم فرهنگی دشمنان نیز روز به روز افزایش می‌یابد و نکته قابل توجه اینجا است که رهبر معظم انقلاب اسلامی برای وضعیت کنونی در کنار هشدارهایی که بیان می‌فرمایند، راه حل نیز می‌دهند یعنی می‌فرمایند: باید به قله‌ها دست یابیم. باید از مرزهای کنونی دانش در مهمترین رشته‌ها عبور کنیم و…
جوانان محور بیانیه گام دوم
صفوی: توجه به قدرت داخلی یک نکته مهم در سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی است یکی از محورهای بیانیه گام دوم نگاه به ظرفیت‌های داخلی به خصوص جوانان نیز محسوب می‌شود پس می‌توان دریافت که نگاه ویژه این بیانیه به دو پتانسیل بالقوه ایران اسلامی یعنی نیروی جوانی و داشته‌ها و ظرفیت‌های ایران غنی از ثروت است در نتیجه باور به اینکه ما می‌توانیم همانطور که در انرژی هسته‌ای و توان موشکی به دنیا ثابت کرده‌ایم، یک بخش اساسی بیانیه است.
عامری: باور اینکه ما می‌توانیم یک باور و اطمینان قلبی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی با نگاهی به داشته‌های کشور از جمله نسل جوان به آن رسیده‌اند ایشان با تیزبینی منحصر به فردی که دارند این بیانات را در بیانیه گام دوم درست در برابر سخنانی مطرح می‌کنند که ما از آن به مثابه آیه یاس یاد می‌کنیم یعنی کسانی که معتقد هستند آمریکا ابرقدرت است.
این نوع نگاه امروز از درون و بیرون به جوان ایرانی القا می‌شود من از شما می پرسم چرا در این بیانیه رهبر معظم انقلاب اسلامی به آمار جوانان اشاره می‌کنند؟ این اشاره آیا تعمدی نیست؟ جز این است که ایشان می‌خواهند باور توانستن را به جوان ایرانی گوشزد کند که اگر این ۳۵ میلیون جوان ایرانی بخواهند با هم می‌توانند کوه‌ها را جابجا کنند. اما باید یک نکته کوتاه دیگر هم بگویم اینجا خطاب دیگر رهبری به دشمنان و بدخواهان داخلی و خارجی انقلاب نیز است که می‌گوید بدانید جوان ایرانی با این کیفیت و کمیت می‌تواند هر کاری را صورت دهد.
*رهبری می‌خواهند هم به اهمیت جوانان اشاره کنند و هم «باور ما می‌توانیم» را گسترش دهند
حسینی: بله؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی این بیانیه را خطاب به جوانان صادر کرده‌اند هرچند خطاب ایشان تمام مردم هستند مثلاً در جایی که می‌فرمایند «جوانان عزیز در سراسر کشور بدانند که همه‌ی راه حل‌ها در داخل کشور است. اینکه کسی گمان کند که مشکلات اقتصادی صرفاً ناشی از تحریم است و علت تحریم هم مقاومت ضد استکباری و تسلیم نشدن در برابر دشمن محسوب می‌شود پس راه حل، زانو زدن در برابر دشمن و بوسه زدن بر پنجه گرگ است، خطایی نابخشودنی است» ایشان تاکید بسزایی به داشته‌های خودمان دارند.
کریمی: من هم با این نظر موافقم و به یک جمله از این بیانیه اشاره می‌کنم که می‌فرمایند «دنیا به جوان ایرانی و پایداری ایرانی و ابتکارهای ایرانی، در بسیاری از عرصه‌ها با چشم تکریم و احترام می‌نگرد. قدر خود را بدانید و با قوّت خداداد، به سوی آینده خیز بردارید و حماسه بیافرینید»
اما یک نکته دیگر را باید اشاره کرد اگر در بیانیه گام دوم می‌خوانیم که مهمترین ویژگی انقلاب اسلامی این است که انقلاب پدیده‌ای زنده و با اراده، همواره دارای انعطاف و آماده‌ی تصحیح خطاهای خویش است، امّا تجدید نظر پذیر و اهل انفعال نیست، یعنی انقلاب امروز در قالب یک همت والا به دست جوانان می‌تواند رشد و بالندگی یابد چرا که ویژگی جوان امروز باید انعطاف، آماده برای تصحیح خویش، غیر منفعل و … است.
*رهبری گویا در حال نکوهش برخی رفتارها در طول انقلاب اسلامی هستند
صفوی: بله متأسفانه تعداد زیادی از کسانی بودند که امروز در صف انقلابی‌ها نیستند و این امر باید به نوعی گوشزد می‌شد من معتقد هستم رهبر معظم انقلاب اسلامی با هوشیاری این موضوع را مطرح می‌کنند تا به ضرورت بصیرت در جامعه اسلامی اشاره کنند.
حسینی: آنجا که معظم‌له خطاب به جوانان می‌فرمایند «بدانید اگر بی‌توجّهی به شعارهای انقلاب و غفلت از جریان انقلابی در برهه‌هایی از تاریخ چهل‌ساله نمی بود -که متأسّفانه بود و خسارت‌بار هم بود- بی‌شک دستاوردهای انقلاب از این بسی بیشتر و کشور در مسیر رسیدن به آرمان‌های بزرگ بسی جلوتر بود و بسیاری از مشکلات کنونی وجود نمی‌داشت.» بسیار واضح است. منظور مقام معظم رهبری اینجا کاملاً مشخص است.
به عقیده من بسیاری در تاریخ ۴۰ ساله انقلاب اسلامی از قطار انقلاب پیاده شدند و البته در سوی مخالف، کسانی هم بودند که از گمراهی دوری جسته و سوار قطار پر شتاب انقلاب شدند اما به هر روی باید گفت رهبر معظم انقلاب اسلامی امروز خطاب به آنانی که برای کشور خساراتی را به دنبال داشتند، پیام مهمی دارند.
خطاب قرار گرفتن جوانان
کریمی: اگر دقت کرده باشید رهبر معظم انقلاب اسلامی این جمله را خطاب به جوانان می‌فرمایند چرا خطاب به مسئولان یا کسانی که امروز مو سپیدهای انقلاب هستند نمی‌فرمایند؟ به نظر می‌رسد ایشان قصد دارند نوعی آگاهی در بین جوانان برای آینده ایران اسلامی ایجاد کنند که مسیرها درست رفته شود.
عامری: رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌فرمایند «به رغم همه‌ی این مشکلات طاقت‌فرسا، جمهوری اسلامی روز به روز گام‌های بلندتر و استوارتری به جلو برداشت. این چهل سال، شاهد جهادهای بزرگ و افتخارات درخشان و پیشرفت‌های شگفت‌آور در ایران اسلامی است» انقلاب اسلامی با رهبری امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی امروز به سلامت از تمام این گردنه‌ها و چالش‌هایی که بدخواهان برایش درست کردند، عبور کرده است.
*بخش عمده‌ای از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به چالش‌های انقلاب معطوف است.
حسینی: بله؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌فرمایند ایران مقتدر، امروز هم مانند آغاز انقلاب با چالش‌های مستکبران روبه‌رو است اما با تفاوت‌هایی که در ادامه آن توضیح می‌دهند این تفاوت‌ها به شکل ماهوی همان تهدیدها است اما شکل آنها تفاوت کرده است.
اما نکته اصلی این است که معظم‌له ناامیدانه حرف نمی‌زنند و می‌فرمایند با وجود این تهدیدات حال باید چه کنیم: نخست از توانمندی جوانان مان بهره بگیریم دوم صف بندی‌ها را مشخص کنیم سوم ارزش‌های انقلاب را در پیش بگیریم و الی آخر. حتی معظم‌له در بخشی می‌فرمایند: «راه طی شده فقط قطعه‌ای از مسیر افتخارآمیز به سوی آرمان‌های بلند نظام جمهوری اسلامی است. دنباله این مسیر که به گمان زیاد، به دشواریِ گذشته‌ها نیست»
عامری: رهبر معظم انقلاب اسلامی هیچ گاه ناامیدانه بحث نمی‌کنند به این بخش از بیانیه توجه کنید که معظم‌له چقدر زیبا می‌فرمایند که راه‌ها به روی ما باز است: «بی‌شک فاصله میان بایدها و واقعیّت ها، همواره وجدان‌های آرمان‌خواه را عذاب داده و می‌دهد، امّا این، فاصله‌ای طی‌شدنی است و در چهل سال گذشته در مواردی بارها طی شده است و بی‌شک در آینده، با حضور نسل جوان مؤمن و دانا و پُرانگیزه، با قدرت بیشتر طی خواهد شد.»
چالش‌های پیش روی انقلاب
کریمی: به عقیده بنده نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی در روبرو شدن با چالش‌های انقلاب، تاکید بر جوانان انقلابی است چرا که معظم‌له معتقدند جمع چشمگیر جوانان محقّق و اندیشمندی که به آفرینش‌های علمی و فرهنگی و صنعتی و … اشتغال دارند؛ این‌ها ثروت عظیمی برای کشور است که هیچ اندوخته‌ی مادّی با آن مقایسه نمی‌تواند شد.
همانطور که می‌دانیم ایشان به معنویت و اخلاق نیز اشاره دارند که به عقیده من می‌توان با تاکید بر آنها بر مشکلات و چالش‌ها فائق آمد مثلاً درجایی می‌فرمایند شعور معنوی و وجدان اخلاقی در جامعه هرچه بیشتر رشد کند برکات بیشتری به بار می‌آورد؛ این، بی‌گمان محتاج جهاد و تلاش است و این تلاش و جهاد، بدون همراهی حکومت‌ها توفیق چندانی نخواهد یافت.
صفوی: بیانیه گام دوم به نوعی دفاع از آرمان‌های انقلاب اسلامی نیز اشاره کرده است یعنی از سویی انقلاب اسلامی را همچون پدیده‌ای زنده و بااراده، همواره دارای انعطاف و آماده‌ی تصحیح خطاهای خویش می‌خواند.
استکبار به نظر بنده دیگر تهدید و یا چالش انقلاب اسلامی است که از آن به عنوان تقابل دوگانه جدید «اسلام و استکبار»؛ پدیده برجسته جهان معاصر در بیانیه گام دوم یاد می‌شود در این بیانیه آمده «نگاه امیدوارانه ملت‌های زیر ستم و جریان‌های آزادی‌خواه جهان و برخی دولت‌های مایل به استقلال، و از سویی نگاه کینه ورزانه و بد خواهانه رژیم‌های زورگو و قلدرهای باج‌طلب عالم، بدان دوخته شد است» که نشان از اهمیت انقلاب محسوب می‌شود.
اما در ادامه این بیانیه می‌خوانیم «اگر نبود قدرت عظیم ایمان و انگیزه‌ی این ملّت و رهبری آسمانی و تأییدشده امام، تاب آوردن در برابر آن‌همه خصومت و شقاوت و توطئه و خباثت، امکان‌پذیر نمی‌شد.» این یعنی رهبر معظم انقلاب اسلامی در حال نشان دادن راه به ما در قبال استکبار جهانی هستند.»
دیگر چالش امروز مفهوم عدالت است که در بیانیه این گونه به آن اشاره می‌شود «کفّه‌ی عدالت را در تقسیم امکانات عمومی کشور سنگین کرد. نارضایتی این حقیر از کارکرد عدالت در کشور به دلیل آنکه این ارزش والا باید گوهر بی‌همتا بر تارک نظام جمهوری اسلامی باشد و هنوز نیست، نباید به این معنی گرفته شود که برای استقرار عدالت کار انجام نگرفته است.»
* آیا در این بیانیه نسبت به اقتصاد نیز دغدغه‌هایی بیان می‌شود؟
عامری: بله؛ اقتصاد دیگر چالشی است که در بیانیه به آن نگاه شده است آنجا که می‌خوانیم: «انقلاب اسلامی راه نجات از اقتصاد ضعیف و وابسته و فاسد دوران طاغوت را به ما نشان داد، ولی عملکردهای ضعیف، اقتصاد کشور را از بیرون و درون دچار چالش ساخته است. چالش بیرونی تحریم و وسوسه‌های دشمن است که در صورت اصلاح مشکل درونی، کم‌اثر و حتّی بی‌اثر خواهد شد. چالش درونی عبارت از عیوب ساختاری و ضعف‌های مدیریّتی است» رهبر معظم انقلاب اسلامی صراحتاً در حال اشاره به این موضوع هستند.
کریمی نسب: مهمترین بخشی که رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره اقتصاد مطرح می‌کنند عیب یابی اقتصاد کشور است مانند خودرویی که امروز از کار افتاده و در وهله نخست باید کارشناسی تشخیص دهد که این خودرو چه ایرادی پیدا کرده است.
معظم‌له درباره دلایل ناکامی اقتصادی سخن می‌گویند و معتقد هستند که مهمترین عیوب، وابستگی اقتصاد به نفت، دولتی بودن بخش‌هایی از اقتصاد که در حیطه وظایف دولت نیست در زمره مشکلات اقتصادی کشور محسوب می‌شوند. ایشان همچنین می‌گویند: «راه‌حلّ این مشکلات، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که باید برنامه‌های اجرایی برای همه بخش‌های آن تهیّه و با قدرت و نشاط کاری و احساس مسئولیّت، در دولت‌ها پیگیری و اقدام شود و…»
اقتصاد محور دیگر بیانیه گام دوم انقلاب
صفوی: ویژگی بزرگ بیانیه گام دوم که در بخش اقتصادی نیز آن را مشاهده می‌کنیم این است که رهبر معظم انقلاب اسلامی هرکجا از مشکلات سخن می‌گویند درباره راه حل‌ها نیز سخنانی را بیان می‌کنند و این فرق عمده این اندیشمند بزرگ با سایر مسئولان کشوری است. نکته‌ای که در بین بیانات معظم‌له دیده می‌شود اقتصاد مقاومتی به مثابه راه نجات است. ایشان اگر باز هم در بیانیه گام دوم از اقتصادی مقاومتی نام می‌برند یعنی از عملکرد دولت و مجلس راضی نیستند وگرنه این همه سال بارها و بارها این موضوع را تاکید نمی‌کردند.
حسینی: وقتی رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره دوری از اقتصاد نفتی صحبت می‌کنند در واقع به عدم نیاز به بیگانگان اشاره می‌کنند که باید آن را مد نظر قرار داد.